Statik senkron seri kompanzatör (SSSC: Static Synchronous Series Compensator) Şekil 3.1’te görüldüğü gibi iletim hattına seri bağlı senkron bir gerilim kaynağıdır. İletim hattına uygun bir gerilim enjekte ederek hattın etkin empedansını değiştirebilmektedir.
Hatta seri bağlı bir kapasite hat akımına göre geri fazda bir gerilim oluştururken hat endüktansı ise hat akımına göre ileri fazda bir gerilim oluşturur. Sonuç olarak hat endüktansının meydana getirdiği gerilimin etkisini azaltmak için hatta seri bir kapasite eklenmelidir. SSSC’nin çalışması ise böyle bir kapasitenin hat akımına göre geri fazda bir gerilimi oluşturmasına dayanır. Normalde SSSC’nin çıkış gerilimi hat akımına göre geri fazda olup etkin seri kompanzasyon sağlanır[30].
SSSC ile aktif ve reaktif güç kontrolü yapılabilmektedir. SSSC, yeterli büyüklükte bir DC depolama aygıtı ile bağlanırsa aktif güç kontrolü, küçük bir DC kapasitör ile bağlanırsa reaktif güç kontrolü yapılabilir.
Fiziksel kapasiteler iletim hatlarına seri olarak bağlandıklarında güç sistem generatörleri arasında sistem frekansından daha düşük frekanslarda güç alışverişinin olmasına sebep olur. Senkronaltı salınım rezonansları (SSR) olarak adlandırılan bu güç alışverişleri düşük frekanslı salınımlar şeklindedir ve generatör şaftlarında zorlayıcı etkide bulunarak hasarlara sebep olur. SSSC hat üzerinde SSR oluşmasına izin vermediği için fiziksel kapasitelerin bu etkileri oluşmaz. Bunun aksine, SSSC yardımı ile bir hatta bağlı diğer seri kapasitelerin oluşturduğu SSR’ler sönümlendirilebilmektedir. Bunu yapabilmek için hatta uygun genlik, frekans ve faz açılarında senkronaltı gerilimler verili. Bu gerilimler SSSC tarafından temel frekansta verilen gerilim ile beraber aynı anda üretilip iletim hattına enjekte edilir[30].
SSSC’nin yapabildiği fonksiyonlar şu şekilde sıralanabilir[31]:
- Güç salınımlarının azaltılması
- Hattın seri kompanzasyonunun yapılması
- Kısa devre akımlarının sınırlandırılması
- Etkin ve tepkin güç akışlarının denetimi
- Faz akımlarının dengelenmesi
- Senkron altı rezonanslarının sönümlendirilmesi
- Sistem geçici kararlılık sınırının arttırılması.
NOT: Bu paylaşım Ali Osman Gökcan'ın "Reaktif güç kompanzasyonu eğitimi için sanal bir laboratuvarın oluşturulması" isimli yüksek lisans tezinden alınmıştır. Yapılan çalışmada FACTS (Flexible Alternating Current Transmission Systems, Esnek Alternatif Akım İletim Sistemleri) olarak adlandırılan aygıtların geleneksel kompanzasyon sistemlerine göre çok daha esnek ve kontrol edilebilir olması anlatılmaktadır. Ayrıca FACTS aygıtlarının öğreniminde kullanılabilecek Matlab Simulink ve Matlab GUI tabanlı bir sanal laboratuvar oluşturulmuştur.
TEZİN TAMAMINA ULAŞMAK İÇİN TIKLAYINIZ
