Yazılım Kurulum ve Yönetimi dersi, genellikle Bilgisayar Mühendisliği, Yazılım Mühendisliği, Elektrik-Elektronik Mühendisliği, Endüstri Mühendisliği, Bilgisayar Programcılığı, Bilgisayar Teknolojisi ve Bilişim Sistemleri bölümlerinde okutulur. Ayrıca, bu ders, bazı Meslek Yüksek Okullarında ve İktisadi ve İdari Bilimler Fakültelerinde de yer alabilir.
Bu dersin, bilgisayar sistemleriyle çalışan herhangi bir sektörde veya organizasyonda çalışacak kişilere faydalı olabileceği düşünülerek, bazı bölümlerde zorunlu, bazı bölümlerde ise seçmeli olarak sunulabilir. Ayrıca, bilgisayar sistemleri ve yazılım yönetimi konusunda kariyer yapmak isteyen kişiler için de bu ders önemlidir.
Yazılım Kurulum ve Yönetimi dersi, günümüzde yazılım ve bilişim teknolojilerinin önemli bir parçası haline gelmiştir ve bu nedenle, birçok üniversitede farklı isimler altında farklı programlarda sunulmaktadır. Ancak, temel amacı, öğrencilere yazılım kurulumu ve yönetimi konularında teorik ve pratik bilgi sağlamak ve bu konuda beceriler kazandırmak olarak özetlenebilir.
Yazılım Kurulum ve Yönetimi dersinin amacı:
Yazılım Kurulum ve Yönetimi dersinin temel amacı, öğrencilere yazılım kurulumu ve yönetimi konularında teorik ve pratik bilgi sağlamaktır. Bu ders, öğrencilere bir yazılımın kurulumunu nasıl yapacaklarını öğretir ve daha sonra kurulan yazılımların nasıl yönetileceğini, güncelleneceğini, sorun giderme yapılacağını ve yapılandırılacağını öğretir.
Bu ders ayrıca, öğrencilere açık kaynak yazılım da dahil olmak üzere farklı yazılımları kurma, yapılandırma ve yönetme becerileri kazandırır. Bu ders, bir bilgisayar sistemine farklı yazılımların kurulumu ve yönetimi için gerekli olan donanım ve yazılım gereksinimleri hakkında da bilgi sağlar.
Yazılım Kurulum ve Yönetimi dersinin amacı aşağıdaki gibi özetlenebilir:
-
Yazılım Kurulumu: Öğrencilere bir yazılımın kurulumu hakkında teorik ve pratik bilgi sağlar. Bu ders, öğrencilerin bir yazılımın kurulumunu yaparken karşılaşabilecekleri sorunları çözme becerileri kazanmalarına yardımcı olur.
-
Yazılım Yönetimi: Ders, öğrencilere bir yazılımın yönetimi konusunda teorik ve pratik bilgi sağlar. Bu ders, öğrencilerin yazılımları güncelleme, yapılandırma, sorun giderme ve yönetme konularında beceriler kazanmalarına yardımcı olur.
-
Açık Kaynak Yazılım: Ders, öğrencilere açık kaynak yazılım kurulumu, yönetimi ve kullanımı konularında teorik ve pratik bilgi sağlar. Bu ders, öğrencilerin farklı açık kaynak yazılımları kurma, yapılandırma ve yönetme becerileri kazanmalarına yardımcı olur.
-
Donanım ve Yazılım Gereksinimleri: Ders, öğrencilere bir bilgisayar sistemine farklı yazılımların kurulumu ve yönetimi için gerekli olan donanım ve yazılım gereksinimleri hakkında bilgi sağlar.
Bu amaçlar doğrultusunda, Yazılım Kurulum ve Yönetimi dersi, öğrencilere farklı yazılım kurulumu ve yönetimi becerileri kazandırmayı hedefler. Bu beceriler, öğrencilerin yazılım sektöründe, IT bölümlerinde veya kendi işletmelerinde yazılım kurulumu ve yönetimi konularında başarılı olmalarına yardımcı olur.
YAZILIM KAVRAMI
Yazılım, bir kullanıcının komutlarını yürütmek ve bilgisayara/cihazlara ne yapması gerektiğini söylemek için bir dizi talimat sağlayan programlardır. Bilgisayar sisteminde, yazılım temel olarak bir bilgisayara ne yapacağını söyleyen bir dizi talimat veya komuttur.
Yazılım, bilgisayarların çalışmasını sağlamak, belirli bir işlevi yerine getirmek veya bir problemi çözmek için oluşturulan bilgisayar programlarıdır. Yazılım, bir bilgisayarın donanımına yüklenerek, çeşitli işlevleri yerine getirmesi için talimatlar verir.
Yazılım, iki temel kategoriye ayrılabilir: sistem yazılımı ve uygulama yazılımı. Sistem yazılımı, bir bilgisayarın donanımıyla etkileşim kurarak, diğer yazılımların çalışmasını sağlar. Örneğin, işletim sistemi, sürücüler, sanallaştırma yazılımları sistem yazılımına örnek olarak verilebilir. Uygulama yazılımı ise, belirli bir işlevi yerine getirmek için tasarlanan yazılımlardır. Örneğin, ofis yazılımları, oyunlar, web tarayıcıları, veritabanı yönetim sistemleri uygulama yazılımına örnek olarak verilebilir.
1- Sistem Yazılımı (System Software)
Sistem yazılımı, bilgisayar donanımını doğrudan çalıştıran ve kullanıcılara diğer yazılımların sorunsuz çalışması için temel işlevleri sağlayan yazılımdır. Başka bir deyişle, sistem yazılımı temel olarak bir bilgisayarın dahili işleyişini ve monitörler, yazıcılar, depolama cihazları vb. donanım cihazlarını kontrol eder. Donanım ve kullanıcı uygulamaları arasındaki bir arayüz gibidir, birbirleriyle iletişim kurmalarına yardımcı olur çünkü donanım makine dilini anlar (yani 1 veya 0), kullanıcı uygulamaları Türkçe, İngilizce, Hintçe, Almanca vb. gibi insan tarafından okunabilen dillerde çalışır, bu nedenle sistem yazılımı insan tarafından okunabilen dili makine diline dönüştürür ve bunun tersi de geçerlidir.
Sistem yazılımının özellikleri:
- Sistem Yazılımı bilgisayar sistemine daha yakındır.
- Sistem Yazılımı genel olarak düşük seviyeli bir dilde yazılmıştır.
- Sistem yazılımını tasarlamak ve anlamak zordur.
- Sistem yazılımı hızlıdır (çalışma hızı).
- Sistem yazılımı, uygulama yazılımına kıyasla kullanıcılar için daha az etkileşimlidir.
Bunlar genellikle bilgisayar üreticileri tarafından hazırlanır. Bu yazılımlar, donanımla çok temel düzeyde etkileşimde bulunmak için kullanılan, düşük düzeyli dillerde yazılmış programlardan oluşur. Sistem yazılımı , donanım ve son kullanıcılar arasında arayüz görevi görür .
Sistem Yazılım Türleri
- İşletim Sistemi (Operating System) :Bir bilgisayar sisteminin ana programıdır. Bilgisayar sistemi AÇIK olduğunda, bilgisayarın belleğine yüklenen ilk yazılımdır. Temel olarak, bellek, CPU, yazıcı, sabit disk vb. tüm kaynakları yönetir ve kullanıcıya bilgisayar sistemi ile etkileşime girmesine yardımcı olan bir arayüz sağlar. Ayrıca diğer bilgisayar yazılımlarına çeşitli hizmetler sunar. İşletim sistemlerine örnek olarak Linux, Apple MacOS, Microsoft Windows vb. (İşletim Sistemi konusu Yazılım Dilleri başlığından sonra ayrı bir başlık altında işlenmiştir)
- Dil İşlemcisi (Language Processor) : Bildiğimiz gibi, sistem yazılımı insan tarafından okunabilen dili bir makine diline dönüştürür ve bunun tersi de geçerlidir. Yani dönüştürme, dil işlemcisi tarafından yapılır. Java, C, C++, Python, vb. üst düzey programlama dillerinde yazılmış programları, makineler tarafından kolayca okunabilen ( nesne kodu veya makine kodu olarak bilinir ) talimat setlerine dönüştürür .
- Aygıt Sürücüsü (Device Driver) : Aygıt sürücüsü, bir aygıtı kontrol eden ve o aygıtın işlevlerini yerine getirmesine yardımcı olan bir program veya yazılımdır. Yazıcı, fare, modem vb. her aygıtın bilgisayar sistemine sonsuza kadar bağlanabilmesi için bir sürücüye ihtiyacı vardır. Bu nedenle, bilgisayar sisteminize yeni bir cihaz bağladığınızda, işletim sisteminizin o cihazı nasıl kontrol edeceğini veya yöneteceğini bilmesi için önce o cihazın sürücüsünü yüklemeniz gerekir.
2- Uygulama Yazılımı (Application Software)
Özel işlevleri yerine getiren veya bilgisayarın temel işleyişinden çok daha fazlasını sağlayan yazılımlara uygulama yazılımı denir. Başka bir deyişle, uygulama yazılımı, son kullanıcılar için belirli bir görevi gerçekleştirmek üzere tasarlanmıştır. Yalnızca son kullanıcıların gereksinimlerini karşılamak için tasarlanmış bir ürün veya programdır. Kelime işlemcileri, elektronik tabloları, veri tabanı yönetimini, envanteri, bordro programlarını vb. içerir.
Uygulama yazılımının özellikleri:
- Uygulama yazılımının önemli bir özelliği, kelime işlem, elektronik tablolar, e-posta,video oynatma vb. daha özel görevleri yerine getirmesidir.
- Çoğunlukla, yazılımın boyutu büyüktür, bu nedenle daha fazla depolama alanı gerektirir.
- Uygulama yazılımları kullanıcılar için daha interaktiftir, bu nedenle kullanımı ve tasarımı kolaydır.
- Uygulama yazılımının tasarımı ve anlaşılması kolaydır. (GUI)
- Uygulama yazılımları genel olarak üst düzey bir dilde yazılır.
Uygulama Yazılımı Türleri
Farklı uygulama yazılım/program türleri vardır ve bunlar:
a) Genel Amaçlı Yazılım: Bu tür uygulama yazılımları çeşitli görevler için kullanılır ve yalnızca belirli bir görevi gerçekleştirmekle sınırlı değildir. Belge hazırlama, video-müzik programları, tasarım programlar gibi…
Ofis Yazılımları:
- Microsoft Ofis Yazılımları (Word, Excel, Power Point, Acces, Visio…)
- Açık Kaynak Ofis Yazılımları (Libre Office, Apache Open Office)
Medya Oynatıcı Yazılımlar:
- Windows Media Player
- Gom Player
- VLC Player
- BSPlayer
- Winamp
Grafik Tasarım Programları/Yazılımları:
- Adobe Photoshop
- Adobe Illustrator
- Adobe InDesign
- Quark Express
- Gimp
- Corel Draw
- InkScape
Web Tasarım Programları:
- Adobe Dreamweaver
- Adobe Fireworks
- Notepad++
- Sublime Text
- Joomla
- Wordpress
- Drupal
b) Özelleştirilmiş Yazılım: Bu tür uygulama yazılımı, belirli görevleri veya işlevleri gerçekleştirmek için kullanılır veya tasarlanır veya belirli kuruluşlar için tasarlanmıştır. Örneğin demiryolu rezervasyon sistemi, havayolu rezervasyon sistemi, fatura yönetim sistemi vb.
c) Yardımcı Yazılımlar: Bu tür uygulama yazılımları, bilgisayar altyapısını desteklemek için kullanılır. Sistemi analiz etmek, yapılandırmak, optimize etmek ve bakımını yapmak ve aynı zamanda gereksinimleriyle ilgilenmek için tasarlanmıştır. Örneğin, antivirüs, disk parçalayıcı, bellek test cihazı, disk onarımı, disk temizleyicileri, kayıt defteri temizleyicileri, disk alanı analizörü vb.
Yardımcı yazılımlar, bir bilgisayarı analiz eder ve bakımını yapar. Bu yazılımlar, işletim sisteminin bu temelde nasıl çalıştığına odaklanır ve bilgisayarın düzgün çalışmasını sağlamak için görevi gerçekleştirir. Bu yazılımlar (Windows defender, Windows disk temizleme aracı vb) işletim sistemi ile birlikte gelebilir.
Antivirüs, yedekleme yazılımı, dosya yöneticisi, disk sıkıştırma aracı, tümü yardımcı yazılımlardır.
Popüler yardımcı programlardan bazıları aşağıda açıklanmıştır:
Antivirüs yazılımları:
Bir bilgisayarı virüsten korumak için kullanılır. Bir virüs algılar ve kullanıcıyı bilgilendirir ve bilgisayarın güvenliğini sağlamak için harekete geçer. Virüs, hangi virüsün etkilediğinden dolayı farklı dosya sistemine sahip olduğu kasa adı verilen farklı bir yerde tutulur. Kullanıcı, antivirüsten kötü amaçlı programı silmesini, kasaya koymasını ve hatta yok saymasını isteyebilir. Bu günlerde çoğu GUI biçiminde geliyor.
Örnek antivirüs yazılımları:
- Windows Defender,
- Kaspersky,
- AVG,
- AVAST,
- MCAFEE
- Avira
- Bitdefender
Dosya Yönetim Yazılımları:
Yazılım, bir dosya sisteminde depolanan dosyaları yönetmek için kullanılır. Dosya sistemi (FAT32, NTFS gibi) ile karıştırılmamalıdır. Dosya yönetimi aracı eski, dosyayı bir işletim sisteminde depolamak için kullanılan bir veri yapısıdır, daha sonra ise dosya Sisteminde depolanan dosyada görev gerçekleştirmek için kullanılır.
Dosya yönetimi Aracının bazı örnekleri şunlardır:
- Windows'ta Dosya Yöneticisi.
- macOS Finder..
- Opus Directory. (orijinal olarak 1990'ların başlarından ortalarına kadar Amiga bilgisayar sistemi için yazılmıştır. Amiga sürümü üzerinde ticari geliştirme 1997'de durduruldu. Directory Opus, GPSsoftware tarafından Microsoft Windows işletim sistemi için halen aktif olarak geliştirilmekte ve satılmaktadır ve Amiga için Directory Opus 4 ve 5'in açık kaynak sürümleri bulunmaktadır.)
- Dolphin KDE.
Sıkıştırma Yazılımları:
Bu araç, seçilen algoritmaya göre bir dosyanın boyutunu küçültmek için kullanılır.
Çoğu işletim sistemi, dosyaları sıkıştırmak ve açmak için araçlar içerir. Linux'un hem .tar.gz hem de .zip için araçları vardır. .7z ve .rar gibi diğer sıkıştırılmış dosyalar için üçüncü taraf bir sıkıştırma yardımcı programının yüklenmesi gerekir.
Bazı Örnekler:
- WinZip
- WinRAR
- 7-Zip
- PKZIP
- WinAce
Disk Yönetim Yazılımları:
Disk Yönetimi, Windows XP'de fdisk komutunun yerine ilk kez sunulan yardımcı programdır. Bilgisayarlarında kurulu disk sürücülerini ve bu sürücülerle ilişkili bölümleri görüntülememizi veya yönetmemizi sağlar.
Disk Yönetimi, bilgisayar benzeri sabit disk sürücülerine ve flash sürücülerine takılı sürücüleri yönetmek için kullanılır. Sürücüleri bölmek, sürücü harfleri atamak ve çok daha fazlası için kullanılabilir.
Bazı Disk Yönetimi araçları şunlardır:
- Mini Tool Partition Wizard
- Paragon Partition Manager
- EaseUS Partition Master
- SMART Monitoring Tools
- AOMEI Partition Assistant
Disk Temizleme Yazılımları:
Microsoft Windows'ta bulunan bilgisayar yardımcı programı bakımıdır. Kullanıcının artık gerekmeyen veya güvenle silinebilecek dosyaları kaldırmasına olanak tanır. Geçici dosyalar da dahil olmak üzere gereksiz dosyaların kaldırılması, bilgisayarın işleyişini iyileştirmeye ve bilgisayarın boş alanını artırmaya yardımcı olabilir. Disk Temizleme'yi ayda en az bir kez çalıştırmak mükemmel bir bakım görevidir.
Disk Temizleme aracı, geçici internet dosyalarını, eski kontrol diski dosyalarını silebilir, eski dosyaları ve çevrimdışı web sayfalarını sıkıştırabilir. Disk Temizleme ayrıca Geri Dönüşüm Kutusu'nu boşaltmanıza, geçici dosyaları silmenize ve Küçük Resimleri silmenize olanak tanır.
Bazı Disk Temizleme yazılımları şunlardır:
- Iolo System mechanic
- IObit Advanced systemCare
- Piriform CCleaner
- Razer Cortex
Disk Birleştirici Yazılımlar:
Bir diskte depolanan dosyayı bitişik depolama konumlarını işgal edecek şekilde yeniden düzenleyerek erişim hızını artırmak için tasarlanmış Microsoft Windows'ta bir yardımcı programdır, bu teknik Birleştirme olarak adlandırılır.
Bir diski birleştirmek, kafa hareketini en aza indirir, bu da diskten dosya okumak ve diske dosya yazmak için gereken süreyi azaltır.
Birleştirici, sabit sürücü bölümünüzü arayacak ve verileri bir konumdan başka bir konuma taşıyacaktır, böylece orada depolanan dosyalar, sabit sürücü bölümünde birden çok konumda olmak yerine tek bir bitişik parça olur.
Bazı Disk Birleştiriciler:
Auslogics Disk Defrag
- MyDefrag
- Perfect disk
- Deflaggler
Sistem Yazılımı & Uygulama Yazılımı
|
Bellek ve süreç yönetimi gibi bilgisayar sisteminin kaynaklarını yönetmek için tasarlanmıştır. |
Belirli görevleri gerçekleştirmek için kullanıcının gereksinimlerini karşılamak üzere tasarlanmıştır. |
|
Düşük seviyeli bir dilde yazılmış |
Üst düzey bir dilde yazılmış |
|
Kullanıcılar için daha az etkileşimli |
Kullanıcılar için daha etkileşimli |
|
Sistem yazılımı, bir sistemin etkin işleyişi için hayati bir rol oynar. |
Uygulama yazılımı, göreve özel olduğu için sistemin işleyişi için çok önemli değildir. |
|
Çalıştırılacak uygulama yazılımından bağımsızdır. |
Çalıştırmak için sistem yazılımına ihtiyacı var. |
YAZILIM DİLLERİ
Programlama dilleri, makine dilinde programlamak karmaşık ve oldukça zor olduğu için geliştirilmişlerdir. Programlama sınıflarını da kendi aralarında 4 sınıfa ayırıyoruz. Bu diller insanın en kolay anlayıp kullanabileceği ve insan diline en yakın özellikler gösteren diller diye sıralanıyor.
Programlama dillerini 4 sınıfa ayırıyoruz:
1- Makine Dili: Mikroişlemci ya da mikro denetleyici gibi komut işleme yeteneğine sahip entegrelerin işleyebilecekleri komutlardan ve buna uygun söz diziminden (syntax) oluşan dildir.
Makine dili, sadece 0 ve 1’lerden oluşan komutlarla yazılan bir dildir. Assembly dilinde olduğu gibi, her işlemcinin kendine özel bir makine dili vardır ve sadece o işlemcide çalışır.
Bu nedenle makine dilinin anlaşılması güçtür.
2- Alt Seviyeli Diller: Makine diline oldukça yakın programlama dilleridir. Bu programlama dillerini bilen kişilerin mikroişlemciler hakkında bilgi sahibi olması gerekir. Assembly alt seviyeli dillere örnektir.
3- Assembly : Assembly dili alt seviye programlama dillerinin başında gelir. Sayısal makine dillerine göre daha rahat okunabileceği harf ve ifadelerden oluşan bir programlama dillidir. Assembly dilinde de her işlemcinin kendi özel bir Assembly dili vardır ve sadece kendi dilinde programları çalıştırabilirler
4- Orta Seviyeli Diller : Alt seviyeli dillerine göre daha anlaşılır yapıdalardır. Oldukça esnek olan bu diller hem düşük hem orta seviye programlama yapabilirler.
C Dili
Yapısal programlama dilleri arasındadır. Bilgisayar programcılığının temel dillerinden biridir. C ile oyun yazmaktan bilgisayarınıza bir sistem yazmaya kadar her türlü işlemi yapılabilir. Bu özelliği sayesinde kullanım alanı çok geniş olan bir dildir.
C++ Dili
C Programlama dili temel alınarak bunun üzerine Nesne Yönelimli Programlama mantığı oturtulmuştur. C programlama dili ile çok fazla ortak yanları vardır fakat en önemli farkı C++ dilinin nesne yönelimli bir dil olmasıdır. C++ dili de C dili gibi donanıma yakındır.
C# Dili
Nesne Yönelimli bir programlama dilidir. C++ ve Java Programlama dillerinin olumlu yönlerini bünyesine katan bir programlama dilidir. C# ile mobil uygulamalar, konsol uygulaması, Windows Form uygulamaları gibi birçok uygulama geliştirebilirsiniz.
5- Üst Seviyeli Diller: Yüksek seviyeli programlama dilleri donanım programcılığına en uzak dillerdir. Olay tabanlı programlama dilleri olarak da adlandırılırlar. En hızlı ve kolay öğrenilebilen diller bu kategoridedir.
Visual Basic
Basic programlama dili, öğrenilmesi kolay üst seviye programlama dilidir. Basic dili, bu dili bilmeyen fakat İngilizce bilen birisi tarafından rahatlıkla anlayabileceği sadelikte ve algoritmaya yakın bir dildir.
Pascal
Bir diğer üst seviye programlama dili de Pascal’dır. Pascal programlama dili yapısal ve C diline benzerlik gösteren bir yapıya sahiptir. Öğrenilmesi kolay olduğundan dolayı, genellikle bilgisayar eğitimi veren okullarda ve bilimsel hesaplamalar yapan kurumlarda kullanılır.
Fortran
Fortran programlama dili, sayısal ve bilimsel hesaplamalar için tasarlanmış üst seviyeli bir programlama dilidir.
Fortran dili, uzun süredir yoğun bilimsel hesaplamalı alanlarda kullanılmaktadır.
Fortran, dünyanın en hızlı bilgisayarları kıyaslama ve onları derecelendirme gibi yüksek performans gerektiren hesaplamalar için de kullanılır.
WEB PROGRAMLAMA DİLLERİ
Hosting veya sunucu üzerinde barınan yazılımların yapılarını oluşturan genel sisteme web programlama denir. Web programlama dilleri sayesinde yazılan kodlar, web servisleri tarafından işlenerek uygulamaya dönüştürülür ve HTTP ya da HTTPS protokolleri tarafından son kullanıcıya iletilir.
HTML
HTML (Hypertext Markup Language), web sayfalarının oluşturulması için kullanılan bir işaret dilidir. Web sayfalarının yapısını, içeriğini ve stilini belirlemek için kullanılır. Bir HTML belgesi, metin, resim, video, bağlantılar ve diğer türden medya içerebilir.
HTML, tarayıcılar tarafından yorumlanan bir işaret dilidir. Bir web sayfası görüntülendiğinde, tarayıcı, HTML kodunu okur, içerikleri işler ve sayfayı görsel olarak sunar. Bu nedenle, bir web sayfasının tasarımı ve işlevselliği, doğru HTML etiketlerinin kullanımına bağlıdır.
HTML, etiketler ve özellikler kullanılarak yazılır. Etiketler, bir belgenin içeriğini tanımlayan anahtar kelimelerdir. Özellikler, bir etiketin nasıl görüntüleneceğini veya davranacağını belirler. Örneğin, <p> etiketi bir paragrafı belirtirken, "align" özelliği bu paragrafın hizalanacağı yönü belirler.
HTML, web tasarımcıları ve geliştiricileri için temel bir araçtır. HTML, web sayfalarının görünümünü ve işlevselliğini belirlemek için kullanılan diğer web teknolojileriyle birlikte kullanılır. Örneğin, CSS ile web sayfasının stilini belirleyebilir veya JavaScript ile web sayfasına interaktiflik ekleyebilirsiniz.
PHP
PHP (Hypertext Preprocessor), web uygulamaları geliştirmek için kullanılan bir sunucu taraflı programlama dilidir. PHP dilinin başlangıçta amacı, web sitelerindeki HTML sayfalarını dinamik hale getirmekti. Ancak zamanla, PHP dilinin kullanım alanı genişleyerek, web uygulamalarının tüm yönlerinde kullanılabilir hale geldi.
PHP, sunucu taraflı bir scripting dilidir. Bu, bir PHP kodunun, kullanıcının bilgisayarında çalışmaması, bunun yerine, bir web sunucusunda çalıştırılması anlamına gelir. Kullanıcı web tarayıcısı aracılığıyla sunucuya bir istek gönderir, sunucu PHP kodunu işleyerek HTML çıktısı oluşturur ve bu çıktıyı kullanıcının tarayıcısına geri gönderir. Bu nedenle, PHP kodları, kullanıcının bilgisayarındaki web tarayıcısı tarafından değil, sunucu tarafından işlenir.
PHP, özellikle dinamik web siteleri için kullanılan bir dildir. PHP ile oluşturulan web siteleri, veritabanı ile etkileşim kurarak dinamik içerik oluşturma, form verilerini işleme, oturum yönetimi, e-posta gönderme ve daha birçok işlemi gerçekleştirme gibi özelliklere sahiptir. Ayrıca, PHP'nin büyük bir topluluk desteği ve çeşitli kütüphaneleri vardır, bu nedenle PHP ile web uygulamaları geliştirmek oldukça kolay ve hızlıdır.
CSS
CSS (Cascading Style Sheets), web sayfalarının stilini belirlemek için kullanılan bir stil dilidir. HTML ve diğer web teknolojileriyle birlikte kullanılarak, web sayfalarının görünümünü ve düzenini belirlemek için kullanılır. CSS, web sayfalarında bulunan tüm HTML öğelerine stil vermek için kullanılabilir. Bu öğeler, metin, resim, tablo, menüler, formlar, arka planlar ve daha birçok şey olabilir. CSS ile, öğelerin font, renk, boyut, hizalama ve konum gibi özellikleri belirlenebilir.
CSS, HTML kodundan ayrı olarak yazılır ve ayrı bir dosyada saklanabilir. Bu, web sayfasının boyutunu azaltır ve bakımını kolaylaştırır. Ayrıca, CSS, bir web sitesindeki tüm sayfalarda kullanılan stil özelliklerini tek bir yerde değiştirmeyi kolaylaştırır. CSS, web tasarımında oldukça önemlidir. CSS, web sitelerinin görsel tasarımını ve işlevselliğini belirleyen diğer web teknolojileriyle birlikte kullanılır. Örneğin, CSS, web sayfalarına animasyon ve geçişler eklemek için kullanılan CSS3 Animasyonları ve CSS3 Geçişleri gibi özelliklere sahiptir.
AJAX
AJAX (Asynchronous JavaScript and XML), web sayfalarının belirli bir bölümünü yenilemeden veri alışverişi yapmak için kullanılan bir web geliştirme tekniğidir. Bu teknik, web sayfalarının daha hızlı ve daha kullanıcı dostu olmasına yardımcı olur.
AJAX, asenkron olarak çalışır, yani bir kullanıcının web sayfasında bir eylem gerçekleştirdiğinde, sayfanın tamamını yenilemek yerine sadece belirli bir bölümünü yeniler. Bu, web sayfalarının daha hızlı yanıt vermesini ve daha akıcı bir kullanıcı deneyimi sunmasını sağlar.
AJAX, JavaScript, HTML, CSS ve XML ile birlikte kullanılır. Bu teknik, web sayfalarında dinamik içerikler oluşturmak için kullanılır. Örneğin, bir kullanıcının web sayfasında bir form göndermesiyle birlikte verilerin gönderilmesi ve işlenmesi için kullanılabilir. Sayfanın geri kalan kısmı yenilenmeden, sadece formun gönderilmesiyle ilgili yanıt verileri gösterilebilir.
AJAX, web uygulamalarının daha hızlı ve daha verimli hale gelmesine yardımcı olur. Bu teknik, birçok popüler web sitesinde kullanılır, özellikle de sosyal medya siteleri gibi kullanıcı etkileşimlerinin yoğun olduğu sitelerde.
ASP
ASP (Active Server Pages), Microsoft tarafından geliştirilmiş bir web uygulama geliştirme teknolojisidir. ASP, dinamik web siteleri oluşturmak için kullanılan bir araçtır ve sunucu taraflı bir scripting dilidir. ASP, HTML ile birlikte kullanılarak, kullanıcının verileri göndermesine ve almasına olanak tanıyan web sayfalarının oluşturulmasını sağlar.
ASP, web uygulamalarının hızlı ve kolay bir şekilde geliştirilmesine olanak sağlar. ASP ile oluşturulan web siteleri, sunucu tarafında işlenir ve istemcilerin (web tarayıcıları gibi) gönderdiği isteklere yanıt olarak dinamik olarak oluşturulur. Bu, kullanıcıların siteye girdiği verilere göre farklı yanıtlar alabileceği anlamına gelir. Örneğin, bir kullanıcının girdiği bilgilere göre bir formun sonucu hesaplamak veya bir veritabanından bilgi çekmek mümkündür.
ASP, birçok farklı programlama dili ile kullanılabilir, özellikle de Visual Basic ve Java Script gibi dillerle birlikte kullanılarak çok güçlü web uygulamaları geliştirilebilir. Ayrıca, ASP.NET gibi daha yeni teknolojiler de ASP'nin geliştirilmiş bir versiyonudur ve daha güncel web uygulamaları için kullanılmaktadır.
İŞLETİM SİSTEMİ
İşletim sistemi, elektronik cihazlarda çalışan, bu cihazların donanım kaynaklarını yöneten ve çeşitli uygulama yazılımları için yaygın servisleri sağlayan bir yazılımlar bütünüdür.
İşletim Sisteminin Mantıksal Yapısı:
- Aygıt Yönetimi
- İşlem Yönetimi
- Bellek Yönetimi
- Dosya Yönetimi
İşletim Sistemleri
- UNIX
İlk olarak 1971'de yayınlandı ve başlangıçta tamamen bilgisayar programlarının yazılmasında kullanılan alt seviyeli bir çevirme dilinde (assembler) yazılmıştı. Daha sonra 1973'te Dennis Ritche tarafından C programlama dili ile tekrar yazıldı.
- LINUX
Linux, Internet üzerinden haberleşen çok sayıda gönüllü programcının desteğiyle Linus Torvalds tarafından baştan başlanarak geliştirilmiş GNU/Linux işletim sisteminin çekirdeğidir. Açık kaynak kodlu, özgür bir dağıtımlar topluluğudur.
Bir yazılımın özgür olabilmesi için dört temel özgürlüğü sağlaması gerekir:
Özgürlük 1: Her türlü amaç için yazılımı çalıştırma özgürlüğü.
Özgürlük 2 : Yazılımın nasıl çalıştığını inceleme ve kendi gereksinimleri doğrultusunda değiştirme özgürlüğü (Yazılım kaynak koduna erişim bunun için bir ön şarttır.)
Özgürlük 3 : Kopyalarını dağıtma ve toplumla paylaşma özgürlüğü.
(Bir özgür yazılım herkesçe istenilen sayıda makineye kurulabilir, kopyası çıkarılabilir ve istenilen kimselere dağıtılabilir, hatta satılabilir.)
Özgürlük 4: Programı iyileştirme ve yaptığınız iyileştirmelerini kamuya yayma özgürlüğü, böylece toplumun tümü faydalanır. Yazılım kaynak koduna erişim bunun için ön şarttır.
Çeşitli Linux Dağıtımları:
- Kali
- Pardus
- Debian
- Knoppix
- Ubuntu
- Gentoo
- Fedora
- Slackware
- Slax
- Arch Linux
- Red Hat
- Open Suse
- MacOS
Apple firması tarafından isimsiz olarak piyasaya sürülen Macintosh İşletim Sistemi kısa olarak MacOs olarak ifade edilmiştir. System-1-2-3-4-5-6-7 olarak isimlendirilen versiyonlar MacOs olarak devam etmiştir.
Mac OS X aslen BSD ve Mach mikro çekirdeği üzerine kurulu, açık kaynak bir işletim sistemi olan Darwin'e dayanır. Apple bu sistemi kendi amaçlarına göre geliştirdikten sonra Mac OS X kullanıcı arabirimi olarak Aqua'yı geliştirmiştir. Sistemin çekirdeği ve bazı bileşenleri açık kaynak olmasına rağmen, çoğu bileşeni açık kaynak değildir.
MacOs X versiyonları (2000 Yılından itibaren):
Cheetah, Puma, Jaguar, Panther, Tiger, Leopard, Snow Leopard, Lion, Mountain Lion, Mavericks, Yosemite, El Capitan, Sierra
- ANDROID
Android; Google ve Open Handset Alliance tarafından, mobil cihazlar için geliştirilmekte olan, Linux tabanlı özgür ve ücretsiz bir işletim sistemidir.
Sistem açık kaynak kodlu olsa da, kodlarının ufak ama çok önemli bir kısmı Google tarafından kapalı tutulmaktadır.
Google tarafından ücretsiz olmasının sebebi, sistemin daha hızlı ve çabuk gelişmesi, birçok popüler marka tarafından kullanılması ve bu sayede reklamlarını daha fazla kişiye ulaşmasını sağlamaktır.
Android'in desteklenen uygulama uzantısı .apk’dır.
Adroid Versiyonları:
- MICROSOFT WINDOWS:
Windows, masaüstü pazarında en yaygın kullanılan işletim sistemidir. 2002 yılında, Windows dünya çapında masaüstü piyasasında yaklaşık %97.46'lık bir pay sahibiydi.[2] 2021 Haziran ayı itibarıyla Windows'un tüm dünyadaki kullanım oranı %72.96'dır.[3] Bu alanda en ciddi rakibi şu anda macOS'tur.
Microsoft Windows ailesinin son üyesi 5 Ekim 2021'de piyasaya sürülen Windows 11'dir. Windows Vista'dan sonra Microsoft, Windows 7 ile başarıyı yakalamış bu başarıyı Windows 8 ile devam ettirmiştir.
Windows Versiyonları:
- Windows 3.1
- Windows 95
- Windows 98
- Windows 2000
- Windows ME
- Windows XP
- Windows Vista
- Windows 7
- Windows 8
- Windows 8.1
- Win 10 / Pro
- Windows 11
Sunucu/Server İşletim Sistemi: Sunucu işletim sistemleri, ağ (network) üzerindeki istemcilerin (client) ve diğer donanımların birbirleri arasında veri alıp göndermelerini sağlayan ve kaynakların paylaşımını yöneten işletim sistemleridir.
Günümüzde yaygın olarak kullanılan Windows sunucu işletim sistemlerinden bazıları şunlardır;
- Windows Server 2000
- Windows Server 2003
- Windows Server 2008
- Windows Server 2008 R2
- Windows Server 2012
- Windows Server 2012 R2
- Windows Server 2016
- Windows Server 2019
DOSYA UZANTILARI (Dosyaadı.uzantısı)
.exe --> uygulama dosyaları (install.exe , setup.exe , hesapmakinesi.exe)
.doc , .docx --> Ms Office Word (ödev.docx)
.xls , .xlsx --> Ms Office Excel (hesaptakvimi.xls)
.odt --> Açık kaynak kelime işlemci dosyası (Libre Office’in Word programı) (ödev.odt)
.txt , .rtf , .dic --> çeşitli metin/yazı dosyası uzantıları (şifrelerim.txt)
.ppt , .pptx --> Ms Office Power Point (sunum.ppt)
.avi , .mp4 , .mkv , .flv , .dat , .mov , 3gp --> Video dosyaları (Avatar.avi)
.mp3 , .wav , .mid --> Ses dosyaları (Mustafa_ceceli – iyikihayatımdasın.mp3)
.jpeg , .jpg , .png , .bmp , .tiff , .pdf --> Resim dosyaları (çiçek.jpeg)
.gif --> hareketli resim (komik.gif)
.psd --> Photoshop çalışma dosyası (neon-efekt.psd)
.html , .htm , .php , .asp , .aspx -->web dosyaları (index.php , form.php)
-- ÇEŞİTLİ YAZILIM TÜRLERİ --
A) Mesajlaşma yazılımları:
mIRC, ICQ, Ms Live Messenger, Sype, Google Talk, CamFrog, Zoom, Ms Teams, Whatsapp, Telegram
B) Dosya ve Sistem Yazılımları:
Deep Freeze, Downloader yazılımları, uTorrent, Dönüştürücü yazılımlar (convertors softwares: doc to PDF convertor, mp4 to Avi convertor), kurtarma yazılımları (recovery softwares)
D) Sanallaştırma yazılımları:
Oracle Virtual Box, Vmware, Ms Hyper V
A) Oyun yazılımları:
Grand Theft Auto V, Apex Legends, Cyberpunk 2077, Halo Infinite, Counter-Strike: Global Offensive, PUBG: BATTLEGROUNDS, New World, Dota 2.
Türk yapımı oyunlar: Mount & Blade Serisi, Tartarus, Alchemist's Castle, Roots of Insanity, Crysis Serisi, Conarium, İstanbul Kıyamet Vakti, Kabus 22, Erzurum Survivor
BİLGİSAYAR OYUNU TÜRLERİ:
1.FPS (First Person Shooter)
FPS ya da tam açılımı “First Person Shooter” oyunlar “Karakterin gözünden oynadığımız türdeki oyunlardır” diyebiliriz. Birinci şahıs bakış açısı olarak da bilinen bu tür, karakterimizin gözünden ateş ettiğimiz oyunlardır.
Özellikle eskiden PC platformunda gördüğümüz bu tarz oyunlar yeni nesil ile birlikte konsollar üzerinde de yoğun olarak tercih ediliyor. Bu türün atası, ID Software’a ait Wolfenstein isimli yapımdır. Doom ile birlikte oyun dünyasının gündeminde en üst sıraya oturduğunu söyleyebiliriz. Günümüzde Counter strike global offensive (CS:GO), Call of Duty ve Battlefield bu türün en başarılı örnekleridir.
2.TPS (Third Person Shooter)
Bu tür oyunlarda karakterimizin bütün vücudunu görüyoruz. Uzaktan çekilen bir kamerayla karakterimizi kontrol ettiğimiz oyun türlerine TPS adı veriliyor. Oyun haritası üzerinde birçok kaynağı en iyi şekilde yöneterek hem askeri hemde stratejik anlamda rakibe karşı üstünlük kurmaya çalıştığımız oyunlardır. Bu türe örnek oyunlar; GTA serisi, Metal Gear Solid serisi, God of War serisi ve Assasin’s Creed serisidir.
3.RPG (Role Playing Game)
Oyun dünyasının en kapsamlı ve detaylı türüdür. Oyuna başlarken karakterimizi en detay ayrıntıya kadar yapmamıza olanak sağlar. Oyunların akışında aldığımız kararlar oyunların senaryosunu değiştirir. Yeni RPG türlerinde diyalogları bile kendimiz seçebiliriz. Bu oyun türlerine örnek vermek gerekirse aklımıza ilk gelen Witcher serisi, Skyrim serisidir.
4.MMORPG (Massively Multiplayer Online Role Playing Game)
‘Devasa Çok Oyunculu Çevrimiçi Rol Yapma Oyunu’ anlamına gelen MMORPG’yi RPG oyunlardan ayıran tek şey çevrimiçi bir şekilde başka oyuncular ile birlikte oynanmasıdır. Büyük kitleleri peşinden koşturan bu tür oyunlar kendini sürekli yeniler ve oyunculara farklı deneyimler yaşatır. World of Warcraft bu türün temel taşıdır. Ülkemizde çok oynanan Metin2, Knight Online ve Silkroad MMORPG’nin en güzel örnekleridir.
5.MOBA (Multiplayer Online Battle Arena)
Moba gerçek zamanlı savaş strateji oyunlarının türüdür. Belirli bir oyun haritası üzerinden 0’dan geliştiğimiz ve oyunun ilerlemesine göre güçlendiğimiz oyun türüdür. iki yada daha fazla takımın oyunun haritasında stratejik hamleler yaptığı ve bir takımım galip gelmesiyle oyun son bulur. League of Legends bu türün en güçlü oyunudur.
6. RTS (Real Time Strategy)
Gerçek Zamanlı Strateji oyunlarında ekonomi kurup askeri başarı elde etmek temel hedeftir. Son derece detaylı ve hızlı davranmanız gereken oyun türünün başlıca örnekleri Age Of Empires serisi ve Starcraft serisidir.
7.TBS (Turn Based Strategy)
Yine RTS gibi ekonomi kurmanız amaçlanır ancak farklılık olarak hamlelerinizi sırayla yaparsınız. Daha taktiksel bir durum ortaya çıktığı için oyunlar çok uzun sürer. Civilization ve Total War serileri TBS türüne örneklerdir.
8. Adventure (Macera)
Kısaca macera türündeki oyunlardır ve herhalde en eski türlerden birisi de budur. Bu tür yapımlar sizi maceradan, maceraya taşırken gizemlerin nasıl çözüleceğini, içinden çıkılmaz bir durumda iken, kurtuluş yolunu ya cebinde taşıdığı bir kurtçukla ya da inanılmaz bir hamle ile sunar. Bu türün en güzel örnekleri Tomb Raider ve Uncharted gibi aksiyonu bol oyunlar olabilir.
9. Simulation (Simülasyon)
Günlük yaşamımızda gerçekleştirdiğimiz meslekleri yada işleri, video oyunları aracılıyla dijital ortama aktarılıp simüle edilmiş halleridir. Yarış oyunlarından tutun da poligon oyunlarına, gerçek hayat simülasyonlarından tutun da sürüş simülasyonlarına kadar birçok içeriğe ev sahipliği yapar. Oyunların içinde eklenen gerçekçilik ve ayrıntılardan dolayı insanlara normal şartlarda yapamayacakları birçok şeyi sunmalarından dolayı oyuncular tarafından da sıkça tercih edilirler.
10. Platform Oyunları
Genel olarak iki boyutlu oyunların çokça olduğunu bu türde günümüzde üç boyutlu platform oyunları da çıkarılmaktadır. Platform oyunları oyun sektörünün ilk işlerinden de sayılabilir. En başta üretilen birçok oyun belirli platformlar üzerinde oynanmakta ya da seviye mantığı ile platform değiştirmekteydi. Burada verdiğimiz örnek daha çok Atari Salonlarında oynanan oyunlarla uyuşuyor. Kısaca belirli bir akış şemasına sahip ve görevleri tamamlayarak ilerlediğimiz hoplamalı zıplamalı oyunlar diyebiliriz. Platform türüne örnek verecek olursak: Süper Mario.
11. J-RPG – japanese role playing game
Rol yapma oyunlarının yaygınlaşma aşaması sanırım en çok Asya pazarını etkilemiş olsa gerek. Tür dahilinde o kadar çok içerik ürettiler ve türü kendilerince o kadar çok geliştirdiler ki RPG bir evrim geçirip o J-RPG olarak adlandırılmaya başladı. Buradaki J, Japonyayı temsil etmekte ve bu sebeple Japon Rol Yapma Oyunu olarak çevirebiliriz.
----------
Yazılım Kurulum ve Yönetimi Dersinin Vizesi Hakkında Açıklama:
1. Arkadaşlar sınavımızda bu sayfadaki "DOSYA UZANTILARI" başlığına kadar sorumlusunuz. Bu başlığa kadar olan kısmı çalışıyorsunuz.
2. Derste Windows 10, Windows Server 2012, Ubuntu ve Kali Kurulumu yaptık. Windows 10, Windows 11, Windows Server 2012 ve Ubuntu'yu genel hatlarıyla inceledik. Ancak sınavda yukarıda belirttiğim kısma ek olarak sadece Windows 11 üzerinden sorular gelecek. Bu doğrultuda örnek sorular paylaşıyorum, isteyen arkadaşlar bu örnek sorulara da bakabilir. ÖRNEK SORULARI İNDİRMEK İÇİN TIKLAYINIZ.
3. Toplam 25 soru olacak. Hepinize Başarılar...
'yazılım kurulum ve yönetimi', 'bilgisayar yazılım kurulumu', 'windows işletim sistemi', 'android işletim sistemi', 'linux işletim sistemi', 'sistem yazılımları', 'uygulama yazılımları', 'işletim sistemi', 'dil işlemcisi', 'aygıt sürücüsü', 'ofis yazılımları', 'medya oynatıcılar', 'tasarım programları', 'web tasarım programları', 'özelleştirilmiş yazılım', 'yardımcı yazılımlar', 'antivirüs yazılımları', 'dosya yönetim yazılımları', 'sıkıştırma yazılımları', 'disk yönetim yazılımları', 'disk temizleme yazılımları', 'disk birleştirme yazılımları', 'yazılım dilleri', 'makine dili', 'alt seviyeli diller', assembly, 'orta seviyeli diller', 'üst seviyeli diller', pascal, c, c++, c#, fortran, 'visual basic', 'photoshop', 'corel draw'
